Voorzitter,

Nu de meeste Corona-beperkingen, althans voorlopig, zijn opgeschort en het gewone leven terugkeert, kijken wij als raad vooruit. Met de zomernota geven we richting aan de nieuwe begroting en bepalen we waar onze gemeente prioriteit aan moet geven. Voor GroenLinks is dat een duurzame toekomst, energieneutraal en circulair, waarin iedereen de kans krijgt mee te doen, waarin armoede en achterstanden worden aangepakt, en waar de overheid niet je vijand maar je vangnet is.

Hoe de nieuwe begroting er uit gaat zien is erg onzeker. Komt er nog een vierde Corona-golf? Gaat een nieuwe regering gemeenten wel voldoende geld geven voor de jeugdzorg en de klimaatagenda? Hoe valt de herverdeling van het gemeentefonds uit? GroenLinks zal zich vanavond daarom richten op de grote lijnen en de belangrijkste opgaven waar Enschede voor staat.



Financieel

Voorzitter,

Na jaren bezuinigen, staat onze gemeente er eindelijk wat beter voor. Onze economie en werkgelegenheid zijn relatief goed door de Corona-crisis gekomen. En dat zegt echt wat over de toegenomen weerbaarheid van onze gemeente, want bij vorige crises kreeg Enschede vaak de zwaarste klappen te verduren.

Nu we er beter voor staan is het, helemaal in een verkiezingsjaar, erg verleidelijk om veel geld uit te geven. En ja, voorzitter, ook GroenLinks vindt dat de overheid, juist in moeilijke jaren, moet durven investeren. Om onze gemeente, onze bewoners door de crisis te helpen. Tegelijk moeten we ook een buffer aanhouden, want veel is onzeker en een kleine tegenvaller kan al zo weer leiden tot, opnieuw, grote financiële zorgen.

In de zomernota zien we dat onze weerstandsratio (de mate waarin we tegenvallers het hoofd kunnen bieden) al over enkele jaren weer door de kritieke grens van 1,0 zakt. Anders gezegd: met deze zomernota souperen we de keuzeruimte voor de volgende raad op, en dat vindt GroenLinks onwenselijk. Wij willen de nieuwe raad voldoende financiële ruimte nalaten om eigen accenten te kunnen leggen, zonder nog meer te hoeven bezuinigingen. GroenLinks wil daarom dat de meerjarenbegroting zo wordt opgesteld dat de weerstandsratio niet onder de 1,2 zakt. GroenLinks dient hiervoor het amendement "Keuzeruimte voor volgende raadsperiode" in.

Bij de jaarrekening stipte ik al kort de 'geleerde lessen' aan. Mijn fractie is oprecht teleurgesteld dat het college niet, zoals de raad heeft gevraagd, heeft verantwoord wat er concreet is geleerd uit klachten en bezwaren van bewoners. De commissie menselijke maat onderstreept het belang hiervan, door te constateren dat het niet duidelijk is hoe de gemeente in beleid en uitvoering binnen het sociaal domein leert van zaken die in menselijk opzicht niet zijn uit te leggen of gewoon verkeerd gaan. GroenLinks verwacht dat het college, en de gehele organisatie, serieus werk maken van de conclusies en aanbevelingen van deze commissie en wij willen daarnaast de toezegging dat in de volgende jaarrekening, voor elk programma, wel concreet wordt ingegaan op de geleerde lessen.



Klimaat en duurzaamheid

De Nederlandse media gaven er weinig aandacht aan, maar het concept-rapport van het IPCC windt er geen doekjes om. Als we niet oppassen passeren we kantelpunten die het klimaat voorgoed doen veranderen. Bijvoorbeeld: als de permafrost gaat ontdooien komt er zoveel CO2 uit de grond vrij, dat de klimaatverandering in een stroomversnelling raakt. We zien extreme weersomstandigheden overal in het nieuws, zoals onwerkelijke temperaturen in Noord Amerika. Maar ook in ons land wordt het weer onstuimiger. Stevige stormen, hitte en droogte: Iedere maand worden er weer weerrecords gebroken. We moeten écht, met spoed verduurzamen. En de gemeente, als overheid die het dichtst bij de bewoners staat, dient een leidende rol te nemen.

Enschede werkt hard aan prachtige plannen voor het groener maken van onze stad, aan biodiversiteit en klimaatadaptatie. Maar de energietransitie komt maar niet van de grond.

Om onze klimaat- en energiedoelen te halen, heeft de gemeente extra budget en mankracht nodig. GroenLinks heeft de afgelopen jaren veel pogingen gedaan om extra middelen te regelen, maar ieder voorstel van ons werd door college en coalitie resoluut van de hand gewezen. De noodzaak en urgentie lijken maar niet door te dringen. We mogen onze toekomst niet zo op haar beloop laten gaan. Ook als het Rijk niet direct met extra geld voor de klimaatagenda over de brug komt, ontslaat dat ons als gemeente niet van de verantwoordelijkheid die wij hebben voor onze bewoners, nu en in de toekomst. GroenLinks dient daarom het amendement "Structureel voldoende budget voor duurzaamheid" in, zodat we bij de begroting eindelijk het nodige budget voor kunnen regelen.



Sociaal-maatschappelijk

Veel Enschedeërs hebben moeite mee te komen in de samenleving. Armoede, laaggeletterdheid, werkloosheid, discriminatie, ziekte of handicap, er zijn veel oorzaken waarom de ene Enschedeër minder kansen heeft dan de andere.

Kansengelijkheid staat gelukkig breed op het netvlies van deze raad, maar helaas niet in de zomernota. Die valt vies tegen. 1 ton voor een kwartiermaker, dat is alles dat het college ons biedt, terwijl het tegelijk ruim €2 miljoen aan onbesteede budgetten uit het sociaal domein wil schrappen. Budgetten voor onderwijsachterstanden, gezondheid, mantelzorgondersteuning, arbeidsmarktparticipatie. Onderwerpen die rechtstreeks verband houden met die kansengelijkheid. Hoe is het in hemelsnaam mogelijk dat in een gemeente met zulke grote sociale problematiek, zoveel geld onbesteed op de plank blijft liggen?

GroenLinks wil écht investeren in mensen. We zullen daarom bij de investeringsagenda voorstellen om kansengelijkheid hierin een prominente plek te geven. Ook willen we de focus op kansengelijkheid verbreden. Er wordt nu vooral ingezet op jeugd in het basis- en voortgezet onderwijs. Van groot belang om te zorgen dat van de generaties die nu opgroeien niemand achter hoeft te blijven. Maar we mogen al die andere Enschedeërs met minder kansen niet vergeten, ook zij hebben onze aandacht en steun nodig. Daarom dient GroenLinks de motie "Accenten voor kansengelijkheid" in.

Daarnaast dienen we samen met de PvdA de motie "Concrete resultaten voor daklozen in Enschede" in, want we vinden het onbestaanbaar dat de wachtlijsten voor beschermd wonen en de maatschappelijke opvang zo groot zijn dat mensen noodgedwongen op straat moeten leven.

Een sociale en aantrekkelijke stad is ook een stad die haar bewoners een breed aanbod aan cultuur en voorzieningen biedt. En in die voorzieningen vallen gaten. Veel jongerenactiviteiten zijn gestopt, speeltuingebouwen staan zowat op instorten en het nieuwe zwembad wordt een groot deel van de week exclusief voor sportclubs en verenigingen. Als onze voorzieningen al ontoereikend zijn voor onze huidige bewoners, wat bieden we dan aan al die nieuwe bewoners die dit college zo vurig wenst?



Investeringsagenda

Voorzitter,

Onze gemeente heeft grote opgaven en vraagstukken op te lossen. Hoe maken we de omslag naar een echt duurzame en circulaire maatschappij? Hoe zorgen we dat iedereen de kans krijgt het leven te leiden zoals hij, zij, hen dat wil? Hoe houden we onze voorzieningen op peil voor 160.000 of meer inwoners?

Het college komt als antwoord niet veel verder dan dat we maar moeten groeien tot 170.000 inwoners. Alsof daarmee alle duurzame en maatschappelijke vraagstukken zichzelf oplossen. GroenLinks krijgt hier een sterk déjà-vu-gevoel bij, naar zo'n 15, 20 jaar geleden. Ook toen wilden raad en college met forse investeringen in stenen, Enschede in de vaart der volkoren doen opstoten. En ook al hebben we er een aantal mooie projecten aan overgehouden, armoede en achterstanden in onze samenleving zijn er niet mee weggewerkt.

Nu we ruimte hebben om te investeren, wil GroenLinks dat we volop inzetten op verduurzaming, op voorzieningen waar onze bewoners gebruik van maken en op de problemen waar veel van onze bewoners dagelijks mee worstelen. Dáár moet een investeringsagenda over gaan. Want pas als je je fundament op orde hebt, dán kun je als stad die sprong naar voren maken. 

GroenLinks dient daarom een amendement in om onze duurzame en maatschappelijke opgaven een nadrukkelijke plek te geven in de investeringsagenda.

Tot slot,

Projecten als de Kop en Centrum-Kwadraat gaan voor vele decennia het aangezicht, de skyline van onze stad bepalen. Maar een discussie wat voor stad we zijn, en of daar, bijvoorbeeld, wel of geen hoogbouw in past, die wordt niet eens met de raad gevoerd, laat staan met de stad. Dat is een gemiste kans. Een gemiste kans om de stad écht de stad van ons allemaal te maken en een gemiste kans om de vele ideeën en inzichten van onze bewoners te benutten. GroenLinks dient daarom de motie "Samen maken we de stad" in, waarin we het college opdragen een manier te vinden waarin bewoners kunnen meedenken en filosoferen over o.a. stedenbouw en architectuur in onze prachtige gemeente.

GroenLinks wil met onze voorstellen een extra stap zetten naar een sociaal, groen en gezond Enschede, een gemeente die in balans is met haar omgeving, waar iedereen tot bloei kan komen en waarin we de goede voedingsbodem creëren om verder te kunnen groeien, in alle betekenissen van het woord.

Dat was het voorzitter, dank u wel.