Voorzitter,
Sinds ik raadslid ben heeft elke begroting in het teken gestaan van bezuinigingen. Ook dit jaar ontkomen we er niet aan. Het Rijk krijgt het geld niet op, maar gemeenten moeten basisvoorzieningen sluiten. We krijgen te weinig geld voor onze taken. Zelfs in Amsterdam wordt gesproken over budgetplafonds en wachtlijsten voor de jeugdzorg. Het gaat zo niet langer. Gelukkig is er een stevige lobby vanuit de gemeenten, waaronder de onze, voor een eerlijker gemeentefonds.
Voor GroenLinks blijft voorop staan dat iedereen de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft. Maar we moeten zoeken naar manieren om de tekorten in de hand te houden. Uit onderzoek van Berenschot blijkt dat de ‘overhead’ in de WMO en jeugdzorg 25% tot 29% bedraagt: Van iedere Euro die hiervoor op onze begroting staat, gaat dus 25 tot 29 cent op aan regels, bureaucratie, verantwoording, management, gebouwen, noem maar op. Dat moet minder. GroenLinks dient daarom een motie in waarin we willen laten onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om de apparaatskosten in het sociale domein te beperken.
We hebben het vaak gehad over hoe de gemeente omgaat met bewoners die ondersteuning nodig hebben, met name in de bijstand. Wachttijden, voorschotten, sanctiebeleid: het was vaak kil en harteloos. GroenLinks vraagt al lang om een warmere benadering. Het doet ons dan ook goed dat wethouder Kampman voor een minder stringent sanctiebeleid gaat en dat punten uit onze motie ‘krap bij kas’ worden opgepakt. Het college laat hier haar menselijke gezicht zien.Toch moeten het Sociaal Hart en Diaconaal Platform ons er nog vaak op wijzen hoe bewoners met een hulpvraag worden vermalen tussen regels en bureaucratie. Bewoners die bezwaar moeten indienen of zelfs een rechtszaak moeten voeren om hun recht te krijgen: Dan ben je geen overheid meer die in dienst staat van de bewoners, maar een overheid die zich opstelt als tegenstander. Dat kan en mag nooit het geval zijn. GroenLinks roept het College op om de signalen van het Sociaal Hart, Diaconaal Platform en anderen ècht ter harte te nemen en de problemen die zij aankaarten aan te pakken.
We moeten een aantrekkelijke stad zijn om 'talent aan te trekken en vast te houden’, horen we keer op keer. Maar vergeet daarbij vooral niet onze huidige bewoners. Als je vraagt wat zij belangrijk vinden, worden voorzieningen als een zwembad, bibliotheek of speeltuin steevast genoemd. Voorzieningen waar het college het moeilijk mee lijkt te hebben. Na lang aandringen is de nijpende situatie van de speeltuinen tot het college doorgedrongen, maar het belang van voldoende zwemwater dringt nog niet door. Het college blijft vasthouden aan een forse bezuiniging met ingrijpende gevolgen. De hoeveelheid zwemwater in Enschede is al minimaal, verenigingen betalen al de hoofdprijs en een middagje met je gezin naar het zwembad is voor minima al nagenoeg onbetaalbaar. Wat de voorgestelde bezuiniging extra pijnlijk maakt is dat deze helemaal niet nodig is. GroenLinks dient daarom samen met het CDA en de rest van de oppositie een amendement (5.01) in om de bezuiniging op zwembaden te schrappen.
Essentieel voor een aantrekkelijke stad, is een breed cultuuraanbod. Kunst en cultuur bieden onze bewoners afleiding en ontspanning, zetten mensen aan het denken en bevorderen innovaties. Er is al fors op cultuur bezuinigd en we zijn dan ook opgelucht dat de coalitie op het laatste moment heeft besloten een nieuwe bezuinigingsronde op subsidies te schrappen. Cultureel erfgoed blijft een bron van discussie: Ariënsklooster, Melkhal, Sandersfabriek, BATO-terrein, Harberinksweg. Zomaar wat onderwerpen uit de afgelopen jaren. Soms heeft de raad door ingrijpen een gebouw kunnen redden, maar helaas gaan er nog steeds waardevolle panden verloren. Panden die de geschiedenis van onze stad zichtbaar maakten en daarmee onze stad karakter gaven. GroenLinks pleit al lang voor extra budget zodat we ons erfgoedbeleid eindelijk op orde kunnen krijgen. Wij steunen daarom het amendement van EnschedeAnders (5.04).
Een aantrekkelijke stad is ook een groene stad. Groen kan bijdragen aan een schonere lucht, maar ook aan een aantrekkelijk leefklimaat en aan biodiversiteit. Het gaat slecht met veel (insecten)soorten en tegelijk vormt de Eikenprocessierups een ware plaag. Juist de afname van biodiversiteit geeft plagen meer ruimte. Nu doet de gemeente, mede op ons initiatief, al het één en ander aan biodiversiteit. Maar er kan meer. De groene bushokjes uit Utrecht zijn een wereldwijde hit. Ook kunnen we bijvoorbeeld natuur-inclusief bouwen stimuleren, geveltuintjes meer promoten en bermen, akkerranden, restruimten en tijdelijk braakliggende terreinen natuurlijker beheren. Met de motie Groen Enschede roepen we het College op hier extra stappen in te zetten.
Echte zorgen maakt GroenLinks zich om de energietransitie. Om in 2050 klimaatneutraal te zijn moeten we ieder jaar ruim 3% méér van onze energie duurzaam opwekken. Deze coalitie gaat voor slechts 2% per jaar en rekent niet-duurzame energie uit afval daarin mee. In het coalitieakkoord staat dat de voortgang nauwkeurig wordt gemonitord, maar op technische vragen krijg ik nog steeds de gegevens van 2017. Waar staan we nu? En hoe weten we zonder actuele cijfers over een half jaar of we op schema lopen, of toch die extra zoekgebieden voor windmolens moeten openstellen?
GroenLinks mist het gevoel van urgentie bij dit college. We zitten in een klimaatcrisis! De tijd van wachten, onderzoeken en plannen van aanpak schrijven is voorbij. In de begroting staat dat de middelen beperkt zijn en dat het tempo van realisatie omhoog moet. Dat heeft GroenLinks ook meermaals gezegd. Maar helaas blijft het in de begroting bij woorden en ontbreken de daden, het college doet geen boter bij de vis. Eigenlijk zouden we al in 2030 klimaatneutraal moeten zijn om binnen de 1,5 à 2° temperatuurstijging te blijven, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs. Dus als de energievisie in 2020 wordt vastgesteld moeten we als de wiedeweerga aan de slag met de uitvoering. Het mag dan niet zo zijn dat een gebrek aan middelen remmend werkt. Nu, bij de begroting, verdelen we het geld en nu is dus hèt moment om te zorgen dat er budget klaarligt als de energievisie wordt vastgesteld. Daarom dient GroenLinks bij deze een amendement in voor een bestemmingsreserve duurzaamheid.
Dat de vrijblijvendheid er af is, bijkt ook uit de uitspraak van het Hof van Den Haag: zij gaf Urgenda definitief gelijk in haar rechtszaak tegen de Staat, en hield de overheid daarmee aan haar eigen belofte om de uitstoot van broeikasgassen in 2020, t.o.v. 1990 met 25% te verminderen. Om te laten zien hoe dat kan, heeft Urgenda, met steun van een 700-tal organisaties, een 40-puntenplan opgesteld. Dit plan bevat allerlei concrete maatregelen, van ‘zorgen dat bedrijven en instellingen hun verlichting na werktijd uitzetten’ tot ‘het vergroenen van daken.’ Een deel van de maatregelen kan goed op lokaal niveau worden uitgevoerd. GroenLinks dient daarom hierbij een motie in om die punten op te pakken die in Enschede met beperkte middelen uitvoerbaar zijn en van de andere punten in beeld te brengen wat de mogelijkheden voor Enschede zijn.
De klimaatcrisis wacht niet op ons, we moeten aan de slag, nu!