Voorzitter,

Vanavond bespreken we de laatste begroting van deze raadsperiode. Een voor GroenLinks nogal bewogen periode. Een goede samenwerking is noodzakelijk om tot resultaat te komen, daar kunnen wij als fractie over meepraten. Namens GroenLinks dank ik onze collega-raadsleden, het college, de gemeentelijke organisatie en alle andere betrokkenen voor de mooie resultaten die we deze periode samen hebben bereikt, zoals:

  • Het nieuwe zwembad, dat dankzij de afwezigheid van een drietal BBE-fractieleden bij de eerste stemming, nog mooier wordt;
  • De menselijke maat die steeds meer als leidend principe wordt gehanteerd binnen onze gemeente;
  • Het bomenbeleid dat op papier al fors is verbeterd en na wat haperingen ook in de praktijk zal gaan bijdragen aan een groener en aantrekkelijker Enschede;
  • Het AZC, dat al meer dan een jaar huisvesting biedt aan ruim 500 asielzoekers.
  • En de onlangs raadsbreed uitgesproken steun voor een prachtige culturele toekomst voor het Warenhuis.

Maar ook zijn er onderwerpen waar, naar mening van GroenLinks, te weinig aan is gedaan, te weinig ambitie en leiderschap is getoond, te weinig resultaten zijn geboekt of gewoonweg nog heel veel werk te verzetten is. Met name de energietransitie die in Enschede maar mondjesmaat van de grond komt en 4 jaar lang in de houdgreep is gehouden door angst voor windmolens. Ook onze woningbouw gaat, door allerlei omstandigheden buiten de gemeente om, veel langzamer dan we willen, dan nodig is. En nog steeds veel en veel te veel Enschedeërs hebben moeite rond te komen en/of mee te doen in de maatschappij. Zolang dát niet op orde is, is het niet het moment om de slingers op te hangen.

GroenLinks complimenteert het college met haar stevige lobby richting het Rijk voor een eerlijker gemeentefonds. GroenLinks hoopt dat de nieuwe kamer en toekomstig kabinet meer oog zullen hebben voor de positie en taken van gemeenten. Zodat we weer voldoende middelen krijgen om niet alleen de verplichte taken uit te voeren, maar ook kunnen zorgen voor een gezonde en duurzame leefomgeving, voor voldoende voorzieningen en voor zorg en ondersteuning aan ieder die dat nodig heeft.

Ik zal me verder focussen op de begroting 2026-2029 zoals het college die voor ons heeft opgesteld. Een begroting met weinig verrassingen, die in lijn is met de eerder vastgestelde zomernota. Een begroting die in het teken staat van stevige bezuinigingen, als gevolg van de verminderde Rijksbijdragen. Bezuinigingen die gelukkig de zwaksten in de samenleving grotendeels ontzien, maar die wel een stevige taakstelling op de gemeentelijke organisatie leggen. Daar maken we ons zorgen over, want het werk dat we als gemeente moeten doen wordt niet ineens minder. In hoeverre we met AI en automatisering echt tijd en geld kunnen besparen, zonder in te leveren op o.a. kwaliteit, zorgvuldigheid, transparantie en menselijkheid, is voor GroenLinks nog afwachten. Daarbij maken we ons ook grote zorgen dat we ons met het omarmen van AI nog meer afhankelijk maken van Amerikaanse tech-miljardairs, hun bedrijven en hun grillen.

GroenLinks is blij met het voornemen om een bezuinigingsmonitor op te nemen in de jaarrekening, zodat we inzicht krijgen in hoeverre voorgestelde bezuinigingen en ombuigingen het verwachte resultaat opleveren. We verwachten ook dat zo'n bezuinigingsmonitor ons helpt om meer inzicht te krijgen in de begrotingscyclus. Want daar is naar mening van GroenLinks zeker verbetering mogelijk. Het is voor de raad nauwelijks inzichtelijk hoe onze doelen en middelen zich tot elkaar verhouden en waar onze keuzeruimte ligt tussen alle taken die we verplicht moeten uitvoeren. Hier zullen we het in de nieuwe raad verder over hebben.

Hoewel GroenLinks de meeste keuzes in de begroting kan begrijpen en steunen, maken we ons zorgen in hoeverre we onze ambities ook kunnen waarmaken. Onze budgetten zijn beperkt en de organisatie staat onder druk. Bijvoorbeeld in het sociale domein: hoe voorkomen we dat mensen op groeiende wachtlijsten komen te staan of zelfs buiten de boot vallen? We willen o.a. mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt ondersteunen, maar hebben beperkte financiële ruimte om in nieuwe trajecten te investeren. Hoe zorgen we dan dat we toch zoveel mogelijk mensen vooruit helpen?

Ook op het fysieke domein zien we hetzelfde: vaak mooie ambities, maar beperkte budgetten. Ook hier een voorbeeld: Het is mooi dat de ambitie van 170.000 extra bomen wordt verdubbeld naar 340.000 bomen, maar voor de €20.000 budget kunnen we hooguit de beukenootjes, eikels of kastanjes kopen om dan zelf in de grond te stoppen. Onze flora en fauna moeten het doen met de restjes die nog ergens in de begroting overblijven. Over groen gesproken: het is deze week klimaatweek, maar doet de gemeente hier wel aan mee? Op de website van de klimaatweek wordt Enschede helaas niet als deelnemer genoemd. Een gemiste kans.

GroenLinks is blij dat het college ruimte heeft gevonden om de bezuiniging op vluchtelingenwerk te kunnen schrappen. Daarentegen vindt GroenLinks het erg jammer dat er voor Vizier en Slachtofferhulp nog geen oplossing is gevonden. Het gaat om respectievelijk €26.000 en €58.000 per jaar, een minimaal bedrag t.o.v. onze begroting.

Met betrekking tot Vizier wil GroenLinks graag een heldere toezegging aan het college vragen. De opzet en financiering wordt naar verwachting op korte termijn aangepast, waarna Vizier vanuit nationale middelen zal worden gefinancierd. GroenLinks wil het college vragen tot die tijd een stevige vinger aan de pols te houden: mocht de dienstverlening van Vizier onder druk komen te staan door de lagere subsisidie, of doordat de landelijke financiering langer op zich laat wachten, trek dan aan de bel en informeer de raad hierover. Dan kunnen we het gesprek hierover voeren en samen kijken hoe we de belangrijke dienstverlening van Vizier op peil houden. Als het college dit wil toezeggen, zien wij geen noodzaak voor een amendement.

Omtrent slachtofferhulp maken we ons meer zorgen. O.a. omdat het college daar voorstelt niet een deel, maar de volledige subsidie te schrappen. Hier dient GroenLinks wel een amendement in om de subsidie in stand te houden. Voor 2027 stelt GroenLinks voor dit eenmalig te dekken uit de Algemene Reserve en voor 2028 en verder uit het begrotingsoverschot (de keuzeruimte voor de volgende raad). Dat de volgende raad dan in 2029 geen €9,1 miljoen maar €9,05 miljoen aan eigen keuzeruimte heeft, is voor GroenLinks geen significant verschil.

Dit amendement wordt mede ingediend namens Enschede Anders en Forum voor Democratie

Tot slot,

GroenLinks dient de volgende moties en amendementen van andere fracties mede in: "Onderzoek Filomena-achtige voorziening" en "Gratis OV voor minima", beiden van de PvdA en "Meer tijd voor Onder de Pannen" van het CDA. Ook is GroenLinks nog steeds voor het afschaffen van de hondenbelasting, maar is het helemaal in deze tijd van bezuinigingen een enorme zoektocht hoe we dat financieel rond kunnen krijgen. De denkrichting waar de PVV deze keer mee is gekomen is zeker creatief, we zullen het debat hieromtrent afwachten om te zien of dit ook in onze ogen realistisch is. 

Dank u wel!